Nieuwe versie handboek additieven NVWA

Technische hulpstof of additief

De overeenkomsten en verschillen tussen de definities van additief en technische hulpstof zijn uitgesplitst in drie onderdelen en in een tabel naast elkaar gezet. Vervolgens zijn de drie onderdelen van de definities nader toegelicht.

Onderdeel 1 gaat in op het feit dat een additief een relatie heeft tot ‘ingrediënt’ en een technische hulpstof niet.

Onderdeel 2 gaat over in welke fase van het proces de stof zijn technologische functie vervult. Een technische hulpstof heeft alleen een technologische functie tijdens de bewerking of verwerking van het levensmiddel. Een additief kan een technologische functie vervullen tijdens het hele proces van het levensmiddel, vanaf de bewerking tot en met de opslag/bewaarfase van het eindproduct. Verder wordt een additief ‘bewust aan een levensmiddel toegevoegd’ en wordt een technische hulpstof ‘bewust gebruikt’.

In het handboek wordt verdere uitleg gegeven over de fase waarin de stof zijn technologische functie heeft en het verschil tussen toevoegen en gebruiken.

In onderdeel 3 staat dat een additief of de bijproducten hiervan, een bestanddeel worden van het levensmiddel, dus een ingrediënt. Bij een technische hulpstof gaat het er juist om dat de stof geen bestanddeel is van het levensmiddel. Aangezien dit niet altijd voor 100% uit te sluiten is, is de aanwezigheid van onbedoelde, maar technisch onvermijdelijke, aanwezigheid van residuen van de stof of bijproducten toegestaan. Voorwaarde is wel dat deze aanwezige stoffen geen gevaar voor de gezondheid vormen en geen technologisch effect in het eindproduct hebben.

Om de uitleg verder te verduidelijken zijn er verschillende voorbeelden opgenomen. Voorbeeld van een technische hulpstof is bijvoorbeeld anti-aanbak olie die in een bakkerij wordt gebruikt om koekjes tijdens het bakken niet te laten aanbakken op de bakplaat. Het is technisch onvermijdelijk dat er iets van deze olie in het deeg trekt, waardoor er uiteindelijk ook een klein beetje olie in het koekje zit. Deze olie is echter onbedoeld aanwezig. Het vormt ook geen gevaar voor de gezondheid en de olie in het koekje heeft geen technologisch effect. 

Ook worden er wat concrete voorbeelden gegeven van proceshulpstoffen, zoals klaringsmiddelen en lossingsmiddelen. Dit zijn stoffen die worden gebruikt in het voedselverwerkingsproces, zonder dat ze onderdeel worden van het levensmiddel zelf. Ze worden gebruikt om bijvoorbeeld voedsel helder te maken of te lossen. De eventuele nog aanwezige residuen hebben geen technologische functie meer in het eindproduct

‘Clean label’ ingrediënten

Het standpunt van de NVWA ten aanzien van het gebruik van ‘clean label’ ingrediënten wordt aan de hand van een aantal voorbeelden verduidelijkt. Plantenextracten met nitraat, gefermenteerde suikers en citrusextract of acerola-extract worden vaak gebruikt ter vervanging van additieven. Ze hebben dezelfde werking als additieven, maar dan in ongezuiverde vorm. Zij voldoen niet aan de specificaties en de zuiverheidseisen van Verordening (EU) nr. 231/2012 en zijn dus niet toegestaan. Ook bamboevezels die worden gebruikt als vervanging van bepaalde additieven die water binden, bijvoorbeeld fosfaten, in levensmiddelen waaraan dergelijke additieven niet mogen worden toegevoegd, is niet toegestaan.

De NVWA kijkt altijd van geval tot geval of een toevoeging onder de additievenwetgeving valt of niet. Daarbij wordt met name gekeken naar de functie van het ingrediënt en of het gebruikt wordt ter vervanging van een additief. Het gebruik van bijvoorbeeld azijn of citroensap wordt niet per definitie gezien als additiefgebruik.

Handboek en wetgeving additieven

Versie 2.0 van het 'Handboek additieven voor levensmiddelenfabrikanten' is te downloaden via de website van de NVWA. Actuele geconsolideerde versies van de EU (Verordening (EG) nr. 1333/2008) en Nederlandse wetgeving inzake additieven vindt u bij Eurowet.